Saros Döngüleri ve Tutulmalar
Saros döngüsü nedir?
Tutulmaların Saros numaralarını bilmek bize nasıl bir bilgi sağlayabilir?
Ay ve Güneş tutulmalarına yönelik ilk dönem tarih kayıtlarına baktığımızda, M.Ö. 1350 yılında Çinlilere ve M.Ö. 731 yılında Babillilere ait bilgiler görüyoruz.
"Babilliler, kendi gözlemleri ve Çinlilere ait geçmiş kayıtları da inceleyerek belirli koşullarda oluşan tutulmaların, bir süre sonra aynı geometrik koşullarla tekrarlanabildiğini keşfetmişlerdir. Babillilerin hesaplarına göre oluşan bir tutulma, 6586 gün sonra aynı fiziksel karakter altında tekrarlanmaktadır.
Bu süre yaklaşık olarak 18 yıl 11 gündür. Babillilerden sonra hüküm süren Keldaniler (M.Ö. 612-537), kaydedilmiş Ay tutulmalarının karakteri üzerine yaptıkları hesaplardan, bu sürenin 6585.3 gün (18 yıl 11 gün 8 saat) olduğunu hesaplamışlar ve bu süreye “Saros” adını vermişlerdir."*
Saros döngüsü, güneş ve ay tutulmalarının yaklaşık olarak 6.585,3 günlük, yani 18 yıl 11 gün 8 saatte bir tekrar ettiği bir periyottur. Bu döngü, Dünya, Ay ve Güneş arasındaki geometrik ilişkilerden kaynaklanır. Saros döngüsünün temel nedeni, Güneş'e olan uzaklıkta (anomalistik ay), Ay'ın yörünge düzlemi ile Dünya'nın yörünge düzlemi arasındaki açı (düğümler arası ay) ve Ay'ın fazları (sinodik ay) arasındaki zamanların neredeyse tam bir sayı katı olmasıdır.
Bir Saros döngüsü sonrasında, Ay ve Güneş neredeyse aynı konuma ve aynı fazlara döner, bu da Dünya'dan görülen tutulmaların benzer şekilde tekrarlanmasına neden olur. Ancak, Saros döngüsü yalnızca tutulmaların zamanlamasını değil, aynı zamanda görünürlük konumlarını da etkiler. Bir tutulma serisi içindeki her bir tutulma genellikle bir öncekinden yaklaşık 120 derece batıda meydana gelir, bu da her tutulmanın Dünya'nın farklı bir bölgesinden gözlemlenebileceği anlamına gelir.
Tutulmaların ait olduklarını Saros serilerini/numaralarını takip etmek ve bilmek, bize ortaya çıkabilecek potansiyel süreç ve deneyimlerle ilgil bilgiler verebilir. Saros döngüsünün bir parçası olarak tekrar eden tutulmalar, bireysel ve kolektif düzeyde dönüşüm ve değişim dönemlerini simgeler.
Bir tutulma aynı Saros serisine aitse, bu, benzer temaların ve enerjilerin tekrar ettiğine işaret edebilir.
Geçmiş tutulmaların etkilerini inceleyerek gelecekteki tutulmaların potansiyel etkileri hakkında öngörülerde bulunmak ve tahmin yürütmek mümkündür.
*Kaynak: Ankara Üniversitesi Açık Ders Notları-AST412_Ay ve Güneş Tutulmaları
